Problem z fast fashion
Co to jest fast fashion?
Według Cambridge Dictionary fast fashion to odzież, która jest robiona i sprzedawana tanio po to, żeby ludzie mogli często kupować nowe ubrania. Są dwa główne czynniki, które pomogły zaistnieć takiemu zjawisku jak fast fashion. Pierwszym z nich jest rozwój technologii, który pozwala na szybszą produkcję ubrań. Drugim jest globalizacja, która umożliwia outsourcing produkcji odzieży do krajów, w których produkcja ubrań jest tańsza.
Teoretycznie więc może wydawać się, że fast fashion jest czymś dobrym. Czasy, w których ludzie mieli trzy bluzki na krzyż i nosili na zmianę dwie pary spodni, są już za nami. Teraz każdy ma dostęp do szerokiego wyboru ubrań w przystępnych cenach.
Więc w czym problem?
Od strony konsumentów może wydawać się, że wszystko jest okay. Więcej niż okay. Możemy kupić ubrania w bardzo atrakcyjnych cenach i nie zastanawiać się nad tym, czy kupujemy je dlatego, że nam się naprawdę podobają, czy też dlatego, że akurat są modne. Niskie ceny odzieży sprawiają, że nie traktujemy jej kupna jako inwestycji – nie myślimy nad tym, czy się nam przyda, jak często będziemy ją nosić, czy jest praktyczna; a kiedy ubranie, które jeszcze niedawno było bardzo en vogue przejdzie do lamusa (a mikrotrendy powstające na mediach społecznościowych i napędzane przez marki fast fashion mają obecnie żywotność zaledwie kilku miesięcy), część osób nie będzie miała żadnych skrupułów, żeby niemodną odzież zwyczajnie wyrzucić do śmieci.
A ubrania fast fashion są na wysypiskach śmieci dużym problemem. Aby marki mogły zaoferować swoim klientom ubrania w atrakcyjnych cenach, tkanina musi być tania, co bardzo często oznacza, że jest ona po prostu z plastiku lub wyrobów plastikopodobnych. To oznacza, że zanim się rozłoży, minie wiele lat (200 lat w przypadku poliestru). Negatywny wpływ, jaki ubrania fast fashion mają na środowisko będąc już na wysypisku, blednie jednak w porównaniu do tego, jak bardzo jest problematyczny proces ich produkcji.
I nie chodzi tylko o kwestie ekologiczne, chociaż i tu dane nie zachwycają – przemysł odzieżowy jest odpowiedzialny za 10% światowej emisji gazów cieplarnianych i znajduje się w top piątce przemysłów, które najbardziej zanieczyszczają środowisko, a tendencje fast fashion do nadprodukcji towarów zdecydowanie tutaj nie pomagają. Jednak etyka produkcji ubrań fast fashion powinna być rozważana nie tylko pod kątem ekologicznym, lecz również (i może przede wszystkim) patrząc na pierwiastek ludzki.
Jak już wspomniałam, jednym z czynników, które wpłynęły na rozwój fast fashion, jest globalizacja. To ona pozwoliła na obniżenie kosztów ubrań poprzez przeniesienie fabryk do krajów, w których produkcja jest tańsza. Pytanie tylko, dlaczego jest ona tańsza. Kraje, w których marki fast fashion produkują ubrania, to w przeważającej większości kraje rozwijające się, takie jak Chiny, Indie, Bangladesz czy Wietnam. Produkcja ubrań jest tam tańsza nie tylko dlatego, że waluty krajów rozwiniętych są silne i, przeliczając na waluty krajów rozwijających się, budowa fabryk i opłacanie pracowników wychodzi tanio. Praca w fabrykach marek fast fashion jest porównywalna do tej w angielskich fabrykach za czasów rewolucji przemysłowej – od kilkunastogodzinnych dni pracy przez śmiesznie niskie zarobki po fabryki, w których warunki pracy zagrażają życiu. Budynek, który zawalił się w Bangladeszu w 2013 roku, mieścił w sobie właśnie kilka fabryk odzieży, a katastrofa, która pochłonęła ponad 1000 ludzkich istnień, była spowodowana przez wibracje czterech wielkich generatorów znajdujących się na najwyższych piętrach, które z kolei zostały nielegalnie dobudowane do istniejącego budynku.
Nawet jeżeli pominiemy wszystkie kwestie etyczne, pozostaje fakt, że ubrania fast fashion są zwykle słabej jakości. Maksymalne cięcie kosztów oznacza oszczędzanie na jakości materiałów i sposobie wykonania ubrań – mają one tylko dobrze wyglądać. Nieważne, że po kilku założeniach pojawią się dziury, puszczą szwy, a elementy dekoracyjne odpadną. Krótka żywotność ubrań zwiększa na nie popyt, bo klienci muszą kupować nowe (i zwykle nie chcą na to wydawać dużo pieniędzy, więc wybierają fast fashion). I machina sama się napędza.
Co w takim razie mogę zrobić?
Oczywiście nie ma jednego, idealnego rozwiązania, które naprawi wszystkie problemy. Przykładowo, ubrania oddane do second-handów (co, teoretycznie, rozwiązuje problem ubrań na wysypiskach śmieci) mogą wylądować na pustyni Atacama w Chile albo na plaży w Akrze, stolicy Ghany. Są jednak pewne działania, które możemy podjąć na poziomie konsumenckim:
- Kupować ubrania fast fashion, ale robić to rozważnie – kupować tylko to, czego naprawdę potrzebujemy, i co nam się podoba. Zwracać uwagę na jakość kupowanej odzieży – bez sensu jest kupowanie czegoś, co zaraz się zniszczy.
- Kupować ubrania marek, które dbają zarówno o jakość sprzedawanej odzieży, jak i warunki, w jakich ona powstaje. Może są one droższe, ale jest to inwestycja na wiele lat i uchroni nas od kupowania nowych rzeczy co sezon.
- Kupować ubrania second-hand w sklepach i w internecie. Jest to najtańsza opcja, która pozwala jednocześnie na znalezienie naprawdę unikalnych ubrań (albo ubrań fast fashion w jeszcze lepszych cenach i bez dawania pieniędzy danej marce). Osobiście jestem zwolenniczką tego rozwiązania: od prawie dwóch lat nie kupiłam żadnego ubrania w sieciówce.
Jak już wspomniałam, te rozwiązania nie są idealne. Nie naprawią wszystkiego. Nie sprawią, że wszystkie poliestrowe ubrania na wysypiskach śmieci znikną. Nie zniwelują całkowicie zanieczyszczenia, jakie produkuje przemysł odzieżowy. Nie zapewnią godziwych warunków wszystkim kobietom w krajach rozwijających się.
Ale mała zmiana jest lepsza niż żadna.
Bibliografia
https://www.bbc.com/news/world-asia-22476774
Come on EU! The massive dumping of discarded clothing in Ghana and Chile must stop
FAST FASHION | English meaning – Cambridge Dictionary
Fast Fashion: what we are not seeing
Flaws in Fast Fashion: the Atacama Desert Dumping Ground | UCL Institute for Sustainable Resources
